Search

In opdracht van Sector Bestuur Onderwijsarbeidsmarkt is de onderhavige studie gedaan naar multiculturele teams in het onderwijs. Dit rapport biedt een handreiking bij invoering van multiculturele teams en het verbeteren van bestaande multiculturele teams in het primair -, voortgezet - en beroepsonderwijs. Het onderzoek beoogt de volgende vragen te beantwoorden: Waarom zouden scholen een beleid moeten voeren rond het vormgeven van een multiculturele arbeidsorganisatie? Wat kunnen scholen doen om hieraan vorm te geven? Wat zijn de ervaringen tot nu toe, hoe werken multiculturele teams in de praktijk en wat is het effect daarvan op het primaire proces, de werkbeleving, de reacties van leerlingen en ouders etc.? Er is literatuuronderzoek gedaan, interviews gehouden op multiculturele lagere en middelbare scholen in de Randstad en een werkconferentie met aantal deskundigen en direct betrokkenen. Op grond van de bevindingen zijn zes aanbevelingen geformuleerd: 1. Hoewel de scholen in het onderzoek zonder een expliciet beleid divers zijn geworden, zal dit voor de meeste scholen wel nodig zijn: waarom is diversiteit van belang, wat wil de school er mee bereiken, wat is er nodig om zover te komen. 2. Focus op het gemeenschappelijke doel kwaliteit, niet op een bepaalde doelsgroep. 3. Bestrijd vooroordelen en denken in stereotypen, ook bij beoordelings- en selectiegesprekken. 4. Elkaar kennen leren en 5. daarvoor de tijd nemen. 6. Onderscheid maken in lange en korte termijn acties.

In opdracht van Sector Bestuur Onderwijsarbeidsmarkt is de onderhavige studie gedaan naar multiculturele teams in het onderwijs. Dit rapport biedt een handreiking bij invoering van multiculturele teams en het verbeteren van bestaande multiculturele teams in het primair -, voortgezet - en beroepsonderwijs. Het onderzoek beoogt de volgende vragen te beantwoorden: Waarom zouden scholen een beleid moeten voeren rond het vormgeven van een multiculturele arbeidsorganisatie? Wat kunnen scholen doen om hieraan vorm te geven? Wat zijn de ervaringen tot nu toe, hoe werken multiculturele teams in de praktijk en wat is het effect daarvan op het primaire proces, de werkbeleving, de reacties van leerlingen en ouders etc.? Er is literatuuronderzoek gedaan, interviews gehouden op multiculturele lagere en middelbare scholen in de Randstad en een werkconferentie met aantal deskundigen en direct betrokkenen. Op grond van de bevindingen zijn zes aanbevelingen geformuleerd: 1. Hoewel de scholen in het onderzoek zonder een expliciet beleid divers zijn geworden, zal dit voor de meeste scholen wel nodig zijn: waarom is diversiteit van belang, wat wil de school er mee bereiken, wat is er nodig om zover te komen. 2. Focus op het gemeenschappelijke doel kwaliteit, niet op een bepaalde doelsgroep. 3. Bestrijd vooroordelen en denken in stereotypen, ook bij beoordelings- en selectiegesprekken. 4. Elkaar kennen leren en 5. daarvoor de tijd nemen. 6. Onderscheid maken in lange en korte termijn acties.

In de onderwijssector Beroepsonderwijs en volwasseneneducatie (Bve) is in november 2000 een eerste Arboconvenant afgesloten tussen de Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en de sociale partners uit de sector. Dit Arboconvenant heeft gelopen tot en met december 2004 en heeft zijn vervolg gekregen in een Arboplusconvenant dat op 1 juli 2007 eindigt. Het jaar 2005 is een overgangsjaar, er vindt een evaluatie plaats van het Arboconvenant en tegelijkertijd een nulmeting voor het Arboplusconvenant. In dit rapport is de evaluatie en nulmeting in elkaar geschoven; het bevat zowel een terugblik vanuit 2005 naar 2000 als een vooruitblik naar 2007. Achtereenvolgens komt aan de orde: methoden van de onderzoeken 2000 en 2002; deelnemers aan het onderzoek (instellingen, docenten, en OBP'ers (ondersteunend en beheerspersoneel)); taakbelasting; effecten hoge taakbelasting; agressie en geweld. Op grond van de resultaten kan worden geconcludeerd dat bij het OBP de doelstelling van het arboconvenant (10% reductie in werkdruk) is gehaald, bij de docenten niet. Ten aanzien van agressie en geweld geldt dat de mate waarin docenten geconfronteerd worden met lichamelijke agressie en serieuze bedreiging vergelijkbaar is met een referentiegroep. Wel geldt dat ruim eenderde van de docenten (38%) aangeeft het afgelopen jaar last te hebben gehad van lastig gedrag.

In de onderwijssector Beroepsonderwijs en volwasseneneducatie (Bve) is in november 2000 een eerste Arboconvenant afgesloten tussen de Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en de sociale partners uit de sector. Dit Arboconvenant heeft gelopen tot en met december 2004 en heeft zijn vervolg gekregen in een Arboplusconvenant dat op 1 juli 2007 eindigt. Het jaar 2005 is een overgangsjaar, er vindt een evaluatie plaats van het Arboconvenant en tegelijkertijd een nulmeting voor het Arboplusconvenant. In dit rapport is de evaluatie en nulmeting in elkaar geschoven; het bevat zowel een terugblik vanuit 2005 naar 2000 als een vooruitblik naar 2007. Achtereenvolgens komt aan de orde: methoden van de onderzoeken 2000 en 2002; deelnemers aan het onderzoek (instellingen, docenten, en OBP'ers (ondersteunend en beheerspersoneel)); taakbelasting; effecten hoge taakbelasting; agressie en geweld. Op grond van de resultaten kan worden geconcludeerd dat bij het OBP de doelstelling van het arboconvenant (10% reductie in werkdruk) is gehaald, bij de docenten niet. Ten aanzien van agressie en geweld geldt dat de mate waarin docenten geconfronteerd worden met lichamelijke agressie en serieuze bedreiging vergelijkbaar is met een referentiegroep. Wel geldt dat ruim eenderde van de docenten (38%) aangeeft het afgelopen jaar last te hebben gehad van lastig gedrag.

Reactie op 'Bevordert het werk het leren van leraren? Een longitidinale toets van de actief leren-hypothese in Karaseks Demand-Control-model'. T.W. Taris, M.A.J. Kompier, A.H. de Lange, W.B. Schaufeli en P.J.G. Schreurs, Gedrag & Organisatie, 2003, 16, p. 142-167. De auteurs menen dat Taris et al. zich weinig verdiept hebben in eerder onderzoek naar leren op de werkplek. Docenten lijken gemiddeld genomen (nog) geen echt lerende beroepsgroep te zijn, wellicht ondanks de geboden scholing.

Reactie op 'Bevordert het werk het leren van leraren? Een longitidinale toets van de actief leren-hypothese in Karaseks Demand-Control-model'. T.W. Taris, M.A.J. Kompier, A.H. de Lange, W.B. Schaufeli en P.J.G. Schreurs, Gedrag & Organisatie, 2003, 16, p. 142-167. De auteurs menen dat Taris et al. zich weinig verdiept hebben in eerder onderzoek naar leren op de werkplek. Docenten lijken gemiddeld genomen (nog) geen echt lerende beroepsgroep te zijn, wellicht ondanks de geboden scholing.

Brede scholen zijn netwerken van onderwijs- en andere (welzijns)instellingen, die onder andere tot doel hebben de ontwikkelingskansen van alle kinderen te vergroten en de wijk bij de school te betrekken. Om te inventariseren of deze verbreding tot taakvergroting of zwaardere taakbelasting bij schoolleiders en leraren heeft geleid zijn vragenlijsten naar 252 scholen gestuurd. Een van de uitkomsten van het onderzoek is dat een brede school een achterstandsschool is. De taakomvang van de leraren komt overeen met die op niet-brede scholen. Directeuren geven op dat zij meer tijd aan verschillende taken moeten besteden dan voor de verbreding. De taakbelasting van leraren op brede scholen verschilt niet van die op niet-brede; in het algemeen is de taakbelasting van leraren wel hoger dan gemiddeld. Van de leidinggevenden die vonden dat hun taakbelasting zwaarder was geworden kon ook worden geconstateerd dat zij hun werk juist minder emotioneel uitputtend waren gaan vinden na de verbreding. B&A-groep een TNO voerde dit onderzoek uit in opdracht van het ministerie van OCW.

Aan TNO Arbeid is gevraagd dit onderzoek uit te voeren, op verzoek van het ministerie van OC en W, dat inzicht wenst in de reeele herplaatsingsmogelijkheden van gedeeltelijk arbeidsongeschikten afkomstig uit het onderwijs. Dit naar aanleiding van plannen van de Adviescommissie Arbeidsongeschiktheid, het advies van de SER en het kabinetsstandpunt over een nieuwe WAO. Kern van deze voorstellen is een onderscheid te maken tussen geheel en gedeeltelijk arbeidsongeschikten. Hoofdgedachte in de voorstellen is dat de werkgever de eerste 2 jaar ziekte van zijn werknemers betaalt. De onderzoeksvragen in dit rapport luiden: 1. Wat zijn de reele plaatsing/reintegratiemogelijkheden voor gedeeltelijk arbeidsongeschikten in het onderwijs? 2. Wat zijn de knelpunten en mogelijkheden bij het in dienst houden van de groep gedeeltelijk arbeidsongeschikten die voor minder dan 35% zijn afgekeurd? 3. Wat zijn de reeele plaatsing/reintegratiemogelijkheden voor gedeeltelijk arbeidsongeschikt onderwijspersoneel buiten de onderwijssector? 4. Wat zijn de specifieke knelpunten met werkhervatting/reintegratie in relatie tot arbeidsongeschiktheid op psychische gronden? 5. Hoe groot is de slagingskans om in geschikte functies als gedeeltelijk arbeidsongeschikte te gaan werken?

Aan TNO Arbeid is gevraagd dit onderzoek uit te voeren, op verzoek van het ministerie van OC en W, dat inzicht wenst in de reeele herplaatsingsmogelijkheden van gedeeltelijk arbeidsongeschikten afkomstig uit het onderwijs. Dit naar aanleiding van plannen van de Adviescommissie Arbeidsongeschiktheid, het advies van de SER en het kabinetsstandpunt over een nieuwe WAO. Kern van deze voorstellen is een onderscheid te maken tussen geheel en gedeeltelijk arbeidsongeschikten. Hoofdgedachte in de voorstellen is dat de werkgever de eerste 2 jaar ziekte van zijn werknemers betaalt. De onderzoeksvragen in dit rapport luiden: 1. Wat zijn de reele plaatsing/reintegratiemogelijkheden voor gedeeltelijk arbeidsongeschikten in het onderwijs? 2. Wat zijn de knelpunten en mogelijkheden bij het in dienst houden van de groep gedeeltelijk arbeidsongeschikten die voor minder dan 35% zijn afgekeurd? 3. Wat zijn de reeele plaatsing/reintegratiemogelijkheden voor gedeeltelijk arbeidsongeschikt onderwijspersoneel buiten de onderwijssector? 4. Wat zijn de specifieke knelpunten met werkhervatting/reintegratie in relatie tot arbeidsongeschiktheid op psychische gronden? 5. Hoe groot is de slagingskans om in geschikte functies als gedeeltelijk arbeidsongeschikte te gaan werken?

Brede scholen zijn netwerken van onderwijs- en andere (welzijns)instellingen, die onder andere tot doel hebben de ontwikkelingskansen van alle kinderen te vergroten en de wijk bij de school te betrekken. Om te inventariseren of deze verbreding tot taakvergroting of zwaardere taakbelasting bij schoolleiders en leraren heeft geleid zijn vragenlijsten naar 252 scholen gestuurd. Een van de uitkomsten van het onderzoek is dat een brede school een achterstandsschool is. De taakomvang van de leraren komt overeen met die op niet-brede scholen. Directeuren geven op dat zij meer tijd aan verschillende taken moeten besteden dan voor de verbreding. De taakbelasting van leraren op brede scholen verschilt niet van die op niet-brede; in het algemeen is de taakbelasting van leraren wel hoger dan gemiddeld. Van de leidinggevenden die vonden dat hun taakbelasting zwaarder was geworden kon ook worden geconstateerd dat zij hun werk juist minder emotioneel uitputtend waren gaan vinden na de verbreding. B&A-groep een TNO voerde dit onderzoek uit in opdracht van het ministerie van OCW.

In dit rapport wordt verslag gedaan van onderzoek, uitgevoerd door TNO Arbeid en de B&A Groep in opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, naar taakbesteding en taakbelasting van docenten in het voortgezet onderwijs (VO en VSO). De verzameling van de gegevens heeft plaatsgevonden gedurende het jaar 2000. De resultaten en conclusies in deze rapportage hebben betrekking op de 'gemiddelde docent' in het voortgezet onderwijs.

In dit rapport wordt verslag gedaan van onderzoek, uitgevoerd door TNO Arbeid en de B&A Groep in opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, naar taakbesteding en taakbelasting van docenten in de sector beroepsonderwijs en volwasseneneducatie (BVE). De verzameling van de gegevens heeft plaatsgevonden gedurende het jaar 2000. De resultaten en conclusies in deze rapportage hebben betrekking op de 'gemiddelde docent' in de BVE.

In dit rapport wordt verslag gedaan van onderzoek, uitgevoerd door TNO Arbeid en de B&A Groep in opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, naar taakbesteding en taakbelasting van docenten in de sector beroepsonderwijs en volwasseneneducatie (BVE). De verzameling van de gegevens heeft plaatsgevonden gedurende het jaar 2000. De resultaten en conclusies in deze rapportage hebben betrekking op de 'gemiddelde docent' in de BVE.

In dit rapport wordt verslag gedaan van onderzoek, uitgevoerd door TNO Arbeid en de B&A Groep in opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, naar taakbesteding en taakbelasting van docenten in het primair onderwijs (basisonderwijs en speciaal onderwijs). De verzameling van de gegevens heeft plaatsgevonden gedurende het jaar 2000. De resultaten en conclusies in deze rapportage hebben betrekking op de 'gemiddelde docent' in het primair onderwijs.

In dit rapport wordt verslag gedaan van onderzoek, uitgevoerd door TNO Arbeid en de B&A Groep in opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, naar taakbesteding en taakbelasting van docenten in het primair onderwijs (basisonderwijs en speciaal onderwijs). De verzameling van de gegevens heeft plaatsgevonden gedurende het jaar 2000. De resultaten en conclusies in deze rapportage hebben betrekking op de 'gemiddelde docent' in het primair onderwijs.

In dit rapport wordt verslag gedaan van onderzoek, uitgevoerd door TNO Arbeid en de B&A Groep in opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, naar taakbesteding en taakbelasting van docenten in de sector beroepsonderwijs en volwasseneneducatie (BVE). De verzameling van de gegevens heeft plaatsgevonden gedurende het jaar 2000. De resultaten en conclusies in deze rapportage hebben betrekking op de 'gemiddelde docent' in de BVE.

In dit rapport wordt verslag gedaan van onderzoek, uitgevoerd door TNO Arbeid en de B&A Groep in opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, naar taakbesteding en taakbelasting van docenten in het voortgezet onderwijs (VO en VSO). De verzameling van de gegevens heeft plaatsgevonden gedurende het jaar 2000. De resultaten en conclusies in deze rapportage hebben betrekking op de 'gemiddelde docent' in het voortgezet onderwijs.

In dit rapport wordt verslag gedaan van onderzoek, uitgevoerd door TNO Arbeid en de B&A Groep in opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, naar taakbesteding en taakbelasting van docenten in het voortgezet onderwijs (VO en VSO). De verzameling van de gegevens heeft plaatsgevonden gedurende het jaar 2000. De resultaten en conclusies in deze rapportage hebben betrekking op de 'gemiddelde docent' in het voortgezet onderwijs.

Dit rapport, dat een overzicht wil bieden van de huidige stand van zaken met betrekking tot psychische vermoeidheid en werk, is geschreven in het kader van het door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) gesubsidieerde onderzoeksprogramma 'Psychische Vermoeidheid in de Arbeidssituatie' (PVA), waarin Nederlandse universiteiten en onderzoeksinstellingen samenwerken. Werkgerelateerde psychische problematiek staat momenteel in het middelpunt van de belangstelling. Eind 1999 waren werkgerelateerde psychische klachten goed voor ruim 31% van de WAO-intreders. Dat aandeel is al jaren nagenoeg stabiel, terwijl het totale aantal WAO-ers sinds enkele jaren gestaag stijgt. Ongeveer de helft van de uitval in de WAO is werkgebonden, terwijl dat bij uitval om psychische redenen nog wat vaker het geval is. Opvallend is dat risico's in het werk die worden geassocieerd met het ontstaan van psychische klachten, zoals een hoge werkdruk en grote intensiteit van het werk, eveneens gestaag toenemen. Bij het type psychische klachten waarmee mensen uitvallen, speelt vermoeidheid een centrale rol. 1. Psychische vermoeiheid en werk: wat is het - meten - voorkomen 2. De epidemiologie van vermoeidheid op het werk: verschillen man-vrouw - opleidingsniveau - bedrijfstak - functiegroep - risicogroepen 3. Burnout: risicogroepen - WEB-model - prevalentie 4. Burnout en de bijdrage van socio-demografische eb werkgebodnen variabelen 5. Opgebrand in het onderwijs: stress, psychische vermoeidheid en ziekteverzuim onder leraren

Docent lichamelijke opvoeding is een prachtig beroep: de hele dag bezig zijn met jongeren en hen leren genieten van bewegen. Bij docenten lichamelijke opvoeding is echter vaak sprake van een zware fysieke belasting, waardoor bij deze groep fysieke problemen optreden. Het risico dat docenten lichamelijke opvoeding ten gevolge van fysieke overbelasting in de WAO belanden is dan ook veel groter dan bij andere docenten. Het is daarom belangrijk dat er extra aandacht besteed wordt aan het voorkomen van fysieke overbelasting van docenten lichamelijke opvoeding. Omdat de fysieke belasting van docenten lichamelijke opvoeding ook nogal verschilt van de fysieke belasting waar andere docenten mee te maken hebben is besloten om een speciale 'Beweegwijzer LO' te maken die uitgaat van de specifieke positie van docenten lichamelijke opvoeding. In deze 'Beweegwijzer LO' worden de specifieke fysieke risico's besproken die docenten lichamelijke opvoeding lopen tijdens het uitoefenen van hun vak, en worden mogelijkheden aangedragen om fysieke overbelasting te voorkomen. Zo kunnen docenten lichamelijke opvoeding zo lang mogelijk gezond blijven werken.

Docent lichamelijke opvoeding is een prachtig beroep: de hele dag bezig zijn met jongeren en hen leren genieten van bewegen. Bij docenten lichamelijke opvoeding is echter vaak sprake van een zware fysieke belasting, waardoor bij deze groep fysieke problemen optreden. Het risico dat docenten lichamelijke opvoeding ten gevolge van fysieke overbelasting in de WAO belanden is dan ook veel groter dan bij andere docenten. Het is daarom belangrijk dat er extra aandacht besteed wordt aan het voorkomen van fysieke overbelasting van docenten lichamelijke opvoeding. Omdat de fysieke belasting van docenten lichamelijke opvoeding ook nogal verschilt van de fysieke belasting waar andere docenten mee te maken hebben is besloten om een speciale 'Beweegwijzer LO' te maken die uitgaat van de specifieke positie van docenten lichamelijke opvoeding. In deze 'Beweegwijzer LO' worden de specifieke fysieke risico's besproken die docenten lichamelijke opvoeding lopen tijdens het uitoefenen van hun vak, en worden mogelijkheden aangedragen om fysieke overbelasting te voorkomen. Zo kunnen docenten lichamelijke opvoeding zo lang mogelijk gezond blijven werken.

In dit rapport wordt verslag gedaan van het jaarlijkse onderzoek naar het (ziekte)verzuim van onderwijsgevend en onderwijsondersteunend personeel in het primair en voortgezet onderwijs. De gegevens in dit rapport hebben betrekking op het kalenderjaar 1998. Het onderzoek is verricht in gezamenlijke opdracht van de Stichting Vervangingsfonds/BGZ en het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. De uitvoering van het onderzoek was in handen van de Projectgroep Verzuimcijfers Onderwijs, een speciaal voor dit onderzoek opgezet samenwerkingsverband tussen B&A Groep Beleidsonderzoek & Advies en TNO Arbeid. Het onderzoek heeft als doel een nauwkeurig beeld te geven van de omvang en de aard van het verzuim van het onderwijzend en onderwijsondersteunend personeel voor het Basisonderwijs, (Voortgezet) Speciaal Onderwijs en Voortgezet Onderwijs. Er worden o.a. verschillen gevonden in het ziekteverzuim ten aanzien van het functieniveau. Bij degenen met een lager functieniveau blijkt het ziekteverzuim hoger dan bij degenen met een hoger functieniveau. De gemiddelde verzuimduur van directieleden is in alle onderwijssoorten echter hoger dan die van de docenten.

In dit rapport wordt beschreven welke stappen zijn ondernomen om te komen tot betrouwbare verzuimkengetallen voor het personeel in het primair en voortgezet onderwijs. De beschreven exercities hebben betrekking op het kalenderjaar 1998. Het rapport is echter grotendeels gelijk aan vorig jaar verschenen technische rapport over het onderzoek naar het schooljaar 1997, aangezien de methode van onderzoek slechts aan mineure veranderingen onderhevig is geweest. In het eerste deel van dit technische rapport wordt de onderzoeksopzet in grote lijnen beschreven, in het tweede deel worden verschillende thema's uit het onderzoek behandeld die belangrijk zijn voor de externe toetsing en voor de reproduceerbaarheid van het onderzoek in de komende jaren.

In dit rapport wordt verslag gedaan van het jaarlijkse onderzoek naar het (ziekte)verzuim van onderwijsgevend en onderwijsondersteunend personeel in het primair en voortgezet onderwijs. De gegevens in dit rapport hebben betrekking op het kalenderjaar 1998. Het onderzoek is verricht in gezamenlijke opdracht van de Stichting Vervangingsfonds/BGZ en het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. De uitvoering van het onderzoek was in handen van de Projectgroep Verzuimcijfers Onderwijs, een speciaal voor dit onderzoek opgezet samenwerkingsverband tussen B&A Groep Beleidsonderzoek & Advies en TNO Arbeid. Het onderzoek heeft als doel een nauwkeurig beeld te geven van de omvang en de aard van het verzuim van het onderwijzend en onderwijsondersteunend personeel voor het Basisonderwijs, (Voortgezet) Speciaal Onderwijs en Voortgezet Onderwijs. Er worden o.a. verschillen gevonden in het ziekteverzuim ten aanzien van het functieniveau. Bij degenen met een lager functieniveau blijkt het ziekteverzuim hoger dan bij degenen met een hoger functieniveau. De gemiddelde verzuimduur van directieleden is in alle onderwijssoorten echter hoger dan die van de docenten.

In dit rapport wordt beschreven welke stappen zijn ondernomen om te komen tot betrouwbare verzuimkengetallen voor het personeel in het primair en voortgezet onderwijs. De beschreven exercities hebben betrekking op het kalenderjaar 1998. Het rapport is echter grotendeels gelijk aan vorig jaar verschenen technische rapport over het onderzoek naar het schooljaar 1997, aangezien de methode van onderzoek slechts aan mineure veranderingen onderhevig is geweest. In het eerste deel van dit technische rapport wordt de onderzoeksopzet in grote lijnen beschreven, in het tweede deel worden verschillende thema's uit het onderzoek behandeld die belangrijk zijn voor de externe toetsing en voor de reproduceerbaarheid van het onderzoek in de komende jaren.

Dit rapport, dat een overzicht wil bieden van de huidige stand van zaken met betrekking tot psychische vermoeidheid en werk, is geschreven in het kader van het door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) gesubsidieerde onderzoeksprogramma 'Psychische Vermoeidheid in de Arbeidssituatie' (PVA), waarin Nederlandse universiteiten en onderzoeksinstellingen samenwerken. Werkgerelateerde psychische problematiek staat momenteel in het middelpunt van de belangstelling. Eind 1999 waren werkgerelateerde psychische klachten goed voor ruim 31% van de WAO-intreders. Dat aandeel is al jaren nagenoeg stabiel, terwijl het totale aantal WAO-ers sinds enkele jaren gestaag stijgt. Ongeveer de helft van de uitval in de WAO is werkgebonden, terwijl dat bij uitval om psychische redenen nog wat vaker het geval is. Opvallend is dat risico's in het werk die worden geassocieerd met het ontstaan van psychische klachten, zoals een hoge werkdruk en grote intensiteit van het werk, eveneens gestaag toenemen. Bij het type psychische klachten waarmee mensen uitvallen, speelt vermoeidheid een centrale rol.

In dit rapport wordt beschreven welke stappen zijn ondernomen om te komen tot betrouwbare verzuimkengetallen voor het personeel in het primair en voortgezet onderwijs. De beschreven exercities hebben betrekking op het schooljaar 1996/97. Het rapport is echter grotendeels gelijk aan het in 1997 verschenen technische rapport over het onderzoek naar het schooljaar 1995/96, aangezien de methode van onderzoek slechts aan mineure veranderingen onderhevig is geweest. In het eerste deel van dit technische rapport wordt de onderzoeksopzet in grote lijnen beschreven, in het tweede deel worden verschillende thema's uit het onderzoek behandeld die belangrijk zijn voor de externe toetsing en voor de reproduceerbaarheid van het onderzoek in de komende jaren.

In dit rapport wordt beschreven welke stappen zijn ondernomen om te komen tot betrouwbare verzuimkengetallen voor het personeel in het primair en voortgezet onderwijs. De beschreven exercities hebben betrekking op het schooljaar 1996/97. Het rapport is echter grotendeels gelijk aan het in 1997 verschenen technische rapport over het onderzoek naar het schooljaar 1995/96, aangezien de methode van onderzoek slechts aan mineure veranderingen onderhevig is geweest. In het eerste deel van dit technische rapport wordt de onderzoeksopzet in grote lijnen beschreven, in het tweede deel worden verschillende thema's uit het onderzoek behandeld die belangrijk zijn voor de externe toetsing en voor de reproduceerbaarheid van het onderzoek in de komende jaren.

Evenals in andere sectoren is het ziekteverzuim van personeel in het onderwijs al jaren in toenemende mate een punt van aandacht. Dit geldt met name voor het ziekteverzuim van personeel in het primair en voortgezet onderwijs, omdat hieraan zowel voor scholen als voor het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW) en de Stichting Vervangingsfonds/BGZ directe financiële consequenties zijn verbonden. Voor de laatste twee organisaties is dit aanleiding om hoge eisen te stellen aan onderzoek naar de hoogte en de aard van het ziekteverzuim. In dit rapport wordt uitgebreid verslag gedaan van het onderzoek naar het verzuim van zowel onderwijsgevend als onderwijsondersteunend personeel in het primair en voortgezet onderwijs over het schooljaar 1996-1997. Voor dit onderzoek is informatie verzameld van 1241 scholen met in totaal ongeveer 40.000 personeelsleden.

Evenals in andere sectoren is het ziekteverzuim van personeel in het onderwijs al jaren in toenemende mate een punt van aandacht. Dit geldt met name voor het ziekteverzuim van personeel in het primair en voortgezet onderwijs, omdat hieraan zowel voor scholen als voor het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW) en de Stichting Vervangingsfonds/BGZ directe financiële consequenties zijn verbonden. Voor de laatste twee organisaties is dit aanleiding om hoge eisen te stellen aan onderzoek naar de hoogte en de aard van het ziekteverzuim. In dit rapport wordt uitgebreid verslag gedaan van het onderzoek naar het verzuim van zowel onderwijsgevend als onderwijsondersteunend personeel in het primair en voortgezet onderwijs over het schooljaar 1996-1997. Voor dit onderzoek is informatie verzameld van 1241 scholen met in totaal ongeveer 40.000 personeelsleden.

In dit rapport wordt verslag gedaan van het jaarlijkse onderzoek naar het (ziekte-)verzuim van onderwijsgevend en onderwijsondersteunend personeel. Het is voor het eerst dat deze rapportage betrekking heeft op het kalenderjaar. De overgang van schooljaar naar kalenderjaar is onder andere bedoeld om de ziekteverzuimgegevens beter vergelijkbaar te maken met die van andere bedrijfssectoren. Het onderzoek is verricht in opdracht van de Stichting Vervangingsfonds/BGZ en het ministerie van OCW. Het onderzoek heeft als doel een nauwkeurig beeld te geven van de omvang en de aard van het (ziekte)verzuim van het onderwijzend en onderwijsondersteunend personeel voor het basisonderwijs, (voortgezet) speciaal onderwijs en het voortgezet onderwijs. Omdat het onderzoek niet alleen sec gegevens dient op te leveren over de hoogte en de aard van het verzuim, maar ook beleidsmatig van nut dient te zijn, worden tevens de volgende onderwerpen behandeld: nul-verzuim, de vergelijking van het ziekteverzuim in het onderwijs met andere bedrijfssectoren, een uitsplitsing van het ziekteverzuim in duurcategorieën en de mate waarin ziekte (mede) wordt veroorzaakt door het werk.

In dit rapport wordt verslag gedaan van het jaarlijkse onderzoek naar het (ziekte-)verzuim van onderwijsgevend en onderwijsondersteunend personeel. Het is voor het eerst dat deze rapportage betrekking heeft op het kalenderjaar. De overgang van schooljaar naar kalenderjaar is onder andere bedoeld om de ziekteverzuimgegevens beter vergelijkbaar te maken met die van andere bedrijfssectoren. Het onderzoek is verricht in opdracht van de Stichting Vervangingsfonds/BGZ en het ministerie van OCW. Het onderzoek heeft als doel een nauwkeurig beeld te geven van de omvang en de aard van het (ziekte)verzuim van het onderwijzend en onderwijsondersteunend personeel voor het basisonderwijs, (voortgezet) speciaal onderwijs en het voortgezet onderwijs. Omdat het onderzoek niet alleen sec gegevens dient op te leveren over de hoogte en de aard van het verzuim, maar ook beleidsmatig van nut dient te zijn, worden tevens de volgende onderwerpen behandeld: nul-verzuim, de vergelijking van het ziekteverzuim in het onderwijs met andere bedrijfssectoren, een uitsplitsing van het ziekteverzuim in duurcategorieën en de mate waarin ziekte (mede) wordt veroorzaakt door het werk.

Deze Arbocheck is bedoeld als risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) voor fitnesscentra met 10-15 arbeidsplaatsen. De risico-inventarisatie richt zich op alle fitness- en aerobicsactiviteiten. Onveilige en ongezonde werksituaties die in de fitnesscentra een belangrijke rol spelen zijn: lichamelijke belasting, onderbroken werkdagen met wisselende uren en veel deeltijdcontracten, geluidsoverlast, en geestelijke belasting. Met de arbocheck kan worden nagegaan welke gevaren er voor de medewerkers zijn, hoe groot die gevaren zijn en wie er risico lopen, of er voldoende voorzorgsmaatregelen zijn getroffen en welke prioriteiten er gesteld moeten worden in het plan van aanpak. Veilig en gezond werken 4 Hoe gebruikt u deze Arbocheck? 8 Activiteiten in uw fitnesscentrum 10 Overzicht van de medewerkers en hun taken 12 Receptie 18 Bar, café, keuken, ontmoetingsruimte 22 Aerobics 25 Fitnessruimte 28 Gebouw 30 Arbo algemeen 33 Plan van aanpak 37

Deze Arbocheck is bedoeld als risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) voor fitnesscentra met 10-15 arbeidsplaatsen. De risico-inventarisatie richt zich op alle fitness- en aerobicsactiviteiten. Onveilige en ongezonde werksituaties die in de fitnesscentra een belangrijke rol spelen zijn: lichamelijke belasting, onderbroken werkdagen met wisselende uren en veel deeltijdcontracten, geluidsoverlast, en geestelijke belasting. Met de arbocheck kan worden nagegaan welke gevaren er voor de medewerkers zijn, hoe groot die gevaren zijn en wie er risico lopen, of er voldoende voorzorgsmaatregelen zijn getroffen en welke prioriteiten er gesteld moeten worden in het plan van aanpak.

In dit rapport wordt verslag gedaan van het jaarlijkse onderzoek naar het (ziekte-)verzuim van onderwijsgevend en onderwijsondersteunend personeel. De rapportage heeft betrekking op het schooljaar 1995/1996. Het onderzoek is verricht in opdracht van de Stichting Vervangingsfonds/BGZ en het ministerie van OCW. Het onderzoek heeft als doel een nauwkeurig beeld te geven van de omvang en de aard van het (ziekte)verzuim van het onderwijzend en onderwijsondersteunend personeel voor het basisonderwijs, (voortgezet) speciaal onderwijs en het voortgezet onderwijs. Omdat het onderzoek niet alleen sec gegevens dient op te leveren over de hoogte en de aard van het verzuim, maar ook beleidsmatig van nut dient te zijn, worden tevens de volgende onderwerpen behandeld: nul-verzuim, de vergelijking van het ziekteverzuim in het onderwijs met andere bedrijfssectoren, een uitsplitsing van het ziekteverzuim in duurcategorieën en de mate waarin ziekte (mede) wordt veroorzaakt door het werk.

In dit rapport wordt verslag gedaan van het jaarlijkse onderzoek naar het (ziekte-)verzuim van onderwijsgevend en onderwijsondersteunend personeel. De rapportage heeft betrekking op het schooljaar 1995/1996. Het onderzoek is verricht in opdracht van de Stichting Vervangingsfonds/BGZ en het ministerie van OCW. Het onderzoek heeft als doel een nauwkeurig beeld te geven van de omvang en de aard van het (ziekte)verzuim van het onderwijzend en onderwijsondersteunend personeel voor het basisonderwijs, (voortgezet) speciaal onderwijs en het voortgezet onderwijs. Omdat het onderzoek niet alleen sec gegevens dient op te leveren over de hoogte en de aard van het verzuim, maar ook beleidsmatig van nut dient te zijn, worden tevens de volgende onderwerpen behandeld: nul-verzuim, de vergelijking van het ziekteverzuim in het onderwijs met andere bedrijfssectoren, een uitsplitsing van het ziekteverzuim in duurcategorieën en de mate waarin ziekte (mede) wordt veroorzaakt door het werk.

In opdracht van de Stichting Vervangingsfonds en Bedrijfsgezondheidszorg voor het Onderwijs heeft het NIA de Verzuim Audit Onderwijs (de VAO) ontwikkeld. Onderwijsinstellingen met veel verzuim krijgen te maken met steeds hogere premies voor het verzekeren van de kosten voor het vervangen van personeel. Vaak weten deze instellingen niet precies waar de knelpunten zitten die verantwoordelijk zijn voor het hoge verzuim en met welke prioriteit die knelpunten moeten worden aangepakt. Het Vervangingsfonds wil die onderwijsinstellingen daarom ondersteunen met dit instrument waarmee de belangrijke knelpunten rond hun verzuimaanpak aan het licht worden gebracht en waarmee de weg wordt gewezen naar maatregelen en prioriteiten. Dit rapport biedt een handleiding bij de VAO met voorbeelden, vragenlijsten en checklists.

In opdracht van de Stichting Vervangingsfonds en Bedrijfsgezondheidszorg voor het Onderwijs heeft het NIA de Verzuim Audit Onderwijs (de VAO) ontwikkeld. Onderwijsinstellingen met veel verzuim krijgen te maken met steeds hogere premies voor het verzekeren van de kosten voor het vervangen van personeel. Vaak weten deze instellingen niet precies waar de knelpunten zitten die verantwoordelijk zijn voor het hoge verzuim en met welke prioriteit die knelpunten moeten worden aangepakt. Het Vervangingsfonds wil die onderwijsinstellingen daarom ondersteunen met dit instrument waarmee de belangrijke knelpunten rond hun verzuimaanpak aan het licht worden gebracht en waarmee de weg wordt gewezen naar maatregelen en prioriteiten.

In opdracht van de Stichting Vervangingsfonds en Bedrijfsgezondheidszorg voor het Onderwijs heeft het NIA de Verzuim Audit Onderwijs (de VAO) ontwikkeld. Onderwijsinstellingen met veel verzuim krijgen te maken met steeds hogere premies voor het verzekeren van de kosten voor het vervangen van personeel. Vaak weten deze instellingen niet precies waar de knelpunten zitten die verantwoordelijk zijn voor het hoge verzuim en met welke prioriteit die knelpunten moeten worden aangepakt. Het Vervangingsfonds wil die onderwijsinstellingen daarom ondersteunen met dit instrument waarmee de belangrijke knelpunten rond hun verzuimaanpak aan het licht worden gebracht en waarmee de weg wordt gewezen naar maatregelen en prioriteiten.

In opdracht van de Stichting Vervangingsfonds en Bedrijfsgezondheidszorg voor het Onderwijs heeft het NIA de Verzuim Audit Onderwijs (de VAO) ontwikkeld. Onderwijsinstellingen met veel verzuim krijgen te maken met steeds hogere premies voor het verzekeren van de kosten voor het vervangen van personeel. Vaak weten deze instellingen niet precies waar de knelpunten zitten die verantwoordelijk zijn voor het hoge verzuim en met welke prioriteit die knelpunten moeten worden aangepakt. Het Vervangingsfonds wil die onderwijsinstellingen daarom ondersteunen met dit instrument waarmee de belangrijke knelpunten rond hun verzuimaanpak aan het licht worden gebracht en waarmee de weg wordt gewezen naar maatregelen en prioriteiten. Dit rapport biedt een handleiding bij de VAO met voorbeelden, vragenlijsten en checklists.

Het afnemen van een algemene schoolverkenning (ASV) door de arbodienst vormt een onderdeel van het basispakket bedrijfsgezondheidszorg (BGZ). De Stichting Vervangingsfonds en Bedrijfsgezondheidszorg voor het Onderwijs (VF/BGZ Onderwijs) heeft TNO Preventie en Gezondheid de opdracht gegeven een nieuwe versie van dit instrument te ontwikkelen. Dit artikel gaat in op uitgangspunten en toepassing van de ASV. Daarna volgt een verslag van de praktijkproef met de nieuwe ASV, dat ingaat op de praktische problemen waar uitvoerders tijdens de afname tegenaan kunnen lopen.

De WEBO-methode (Werkdruk Bij Onderwijstaken) is een instrument waarmee scholen verschillende vormen van taakbelasting kunnen identificeren en maatregelen kunnen nemen om die taakbelasting te reduceren. De methode is vooral geschikt voor de beoordeling en functieverbetering van leraren in het algemeen voortgezet onderwijs. In het eerste deel van dit boek staat de theoretische achtergrond van de methode centraal. Hierbij komen de maatschappelijke achtergrond, de noodzaak van een preventief verzuimbeleid en een gecombineerd taakverdelings- en taakbelastingsbeleid aan de orde. Tevens wordt een omgevingsmodel gepresenteerd, dat aangeeft van welk werk mensen overspannen kunnen worden. In deel twee van dit boek wordt de WEBO-methode gepresenteerd op een manier die direct toepasbaar is. In bijlagen zijn formulieren opgenomen voor de inventarisatie en beoordeling van taken, en voor de inventarisatie van problemen en regelmogelijkheden.

Ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid zijn onder docenten de afgelopen jaren sterk toegenomen. In dit eerste deel van twee artikelen wordt ingegaan op verzuim en verzuimbeleid in het voortgezet onderwijs. Stilgestaan wordt bij de zwaarte van het beroep en bij de oorzaken van de toename van ziekteverzuim in het onderwijs. Tevens wordt aandacht besteed aan een beleidsmatige aanpak van ziekteverzuim.

Ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid zijn onder docenten de afgelopen jaren sterk toegenomen. In dit eerste deel van twee artikelen wordt ingegaan op verzuim en verzuimbeleid in het voortgezet onderwijs. Stilgestaan wordt bij de zwaarte van het beroep en bij de oorzaken van de toename van ziekteverzuim in het onderwijs. Tevens wordt aandacht besteed aan een beleidsmatige aanpak van ziekteverzuim.

Ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid zijn onder docenten de afgelopen jaren sterk toegenomen. In dit eerste deel van twee artikelen wordt ingegaan op verzuim en verzuimbeleid in het voortgezet onderwijs. Stilgestaan wordt bij de zwaarte van het beroep en bij de oorzaken van de toename van ziekteverzuim in het onderwijs. Tevens wordt aandacht besteed aan een beleidsmatige aanpak van ziekteverzuim.