Procena rizika po zdravlje stanovništva i profesionalno izloženih lica usled izlaganja niskim dozama jonizujućeg zračenja nalazi se u istraživačkom fokusu u oblasti zaštite od zračenja. U modele se unosi veliki broj pretpostavki usled nedovoljnog poznavanja mehanizama kancerogeneze, tako da procenjene zdravstvene rizike prate velike merne nesigurnosti koje često nisu iskazane. Sa druge strane, razvoj metoda za procenu zdravstvenih rizika je od izuzetnog značaja pošto se na osnovu njih donose kriterijumi za ograničavanje izlaganja stanovništva i profesionalno izloženih lica. Cilj istraživanja je razvoj metoda za procenu rizika po zdravlje stanovništva usled spoljašnjeg i unutrašnjeg izlaganja prirodnim radionuklidima poput 238U, 232Th i 40K iz zemljišta. Veličina koja opisuje zdravsteni rizik je mortalitet od malignih tumora, usled celoživotnog izlaganja radionuklidima putem inhalacije, direktne ingestije i spoljašnjeg izlaganja. Zdravstveni rizik se procenjuje metodom Monte Karlo na osnovu izmerenih koncentracija aktivnosti prirodnih radionuklida metodom gama-spektrometrije, procenjenih apsorbovanih doza u detektoru od tkivno-ekvivalentnog materijala koji se nalazi u vazduhu (u slučaju spoljašnjeg izlaganja), definisanih parametara izlaganja i obradom dobijenih rezultata, uključujući i ocenu mernih nesigurnosti utvrđenih zdravstvenih rizika. Procena zdravstvenog rizika je rađena za stanovništvo koje živi na teritoriji Bela Crkva - Vršačke planine. Ispitivano područje karakteriše dominantna poljoprivredna aktivnost stanovništva kao i rastući turistički značaj. Merenjem radioaktivnosti zemljišta metodom gama-spektrometrije, dobijena je srednja vrednost koncentracije aktivnosti za teritoriju opštine Bela Crkva i iznosi... Health risk assessment related to low dose exposure to ionizing radiation is in the research focus in radiation protection. Lack of the knowledge about the mechanisms of cancerogenesis leads to introduction of great number of assumptions that are connected to proposed models, so assessed health risks have large uncertainty which is usually not explicitly stated. Development of the health risk assessment methods is very important because criteria for introducing dose limits are based on them. The aim of the study is health risk assessment for general public related to internal and external exposure to natural radionuclides 238U, 232Th and 40K from soils. Lifetime radiation cancer mortality risks were assessed for lifelong exposure to natural radionuclides via inhalation, ingestion and external radiation exposure pathways. Health risks were assessed using Monte Carlo techniques. Important steps included: radionuclides gamma spectrometric measurement, estimation of absorbed dose rate in tissue equivalent dosimeter in air 1 m above the ground level (for external exposure pathway), exposure parameters determination and results interpretation including measurement uncertainty estimation of assessed health risks. Health risk assessment for general public was performed for the territory Bela Crkva – Vršac Mountains. Territory under investigation is characteristic because of the intensive agricultural activity as well as increasing importance of tourism. Gamma spectrometric measurement was performed for determination of the natural radionuclides activity concentration in soil. Average activity concentration for territory of Bela Crkva is i) 37,9 Bq/kg, range (25,7 – 48,7) Bq/kg, for 232Th, ii) 35,9 Bq/kg, range (24,4 – 44,7) Bq/kg for 238U, and iii) 515 Bq/kg, range (420 – 598) Bq/kg, for 40K. Average activity concentration for territory of Vršačke planine is i) 42,2 Bq/kg,...