Өзектілігі: Радиоактивті ластану қоршаған орта мен адам денсаулығына әсер ететін маңызды фактор болып табылады. Уран және оның ыдырау өнімдері адамның табиғи иондаушы сәуле көздерінің әсеріне ұшырауға әкеліп соқтырады. Радонның жоғары деңгейі, табиғи радиация көздері мен ұзақ және ірі ауқымды уран өндіру Қазақстанның солтүстік аудандарында кеңінен таралғандығы байқалады. Елдің көптеген өңірлерінде радонның жоғары деңгейі бар екеніне қарамастан радонның Қазақстан халқына әсері аз зерттелген. Жұмыстың мақсаты: Уран және оның еншілес өнімдерінің экологиялық қолайсыз аймақтарда тұратын халыққа әсері және денсаулыққа ықтимал әсерлері туралы әдебиеттерді талдау. Іздеу стратегиясы: Мамандандырылған Google Scholar іздеу жүйесінде, Web of Science, PubMed базасында және CyberLeninka электрондық ғылыми кітапханасында дереккөздерді іздеу жүргізілді. Іздеу тереңдігі 20 жылды құрады. Ақпараттық шолуды іздеуде келесідей түйінді сөздер қолданылды: уран, радон, қатерлі ісіктер, радиоактивтілік, халық денсаулығы (MeSH Terms: uanus, uranium contamination, human exposure, health risk, radon, cancer incidence). Әдебиеттерге шолу электронды және қол режимінде жүргізілді. Енгізілетін критерилер: Орыс және ағылшын тілдеріндегі мақалалар; толық мәтінді эпидемиологиялық және клиникалық зерттеулер. Енгізілмейтін критерилер: Анық емес тұжырымдары бар мақалалар, қайталанатын мақалалар, тезистер, ақылы қол жетімді мақалалар, газет басылымдары. Барлығы 566 дереккөз табылды, оның ішінен қорытынды талдау үшін 57 мақала таңдалды. Нәтижесі: Барлық осы зерттеулер радонның және оның еншілес өнімдерінің сәулеленуі халықтың денсаулығына айтарлықтай қауіп төндіруі мүмкін екенін көрсетеді. Радонмен сәулелену - өкпе қатерлі ісігінің екінші себебі және ешқашан темекі шекпегендердің арасында бірінші болып табылады. Қазақстанда табиғи және антропогендік жоғары радиоактивтілікке әкелетін бірқатар факторлары бар аудандар бар, оның ішінде табиғи радиоактивтілігі өте жоғары көптеген учаскелер, уран кен орындары, сондай-ақ уран кеніштері мен уран минералдануымен байланысты басқа да пайдалы қазбалардың тау-кен кәсіпорындарының ұзақ мерзімді қызметі бар. Қорытынды: Осылайша, қауіп-қатерді бағалау және аурудың алдын алу үшін сәулеленуге ұшыраған адамдардың популяциясын бақылау қажет екендігі айқын болды. Бұл тақырып Қазақстан Республикасы үшін өте өзекті болғандықтан, уран деңгейі жоғары аудандарда тұратын халықтың онкологиялық аурулар қаупіне толық ауқымды зерттеулер жүргізу қажет., Актуальность: Радиоактивное загрязнение является значительным фактором, влияющим на окружающую среду и здоровье человека. Уран и продукты его распада вносят основной вклад в облучение человека естественными источниками излучения. Высокие уровни радона наблюдаются в северных районах Казахстана из-за естественных источников радиации и длительной и крупномасштабной добычи урана. Воздействие радона на население Казахстана мало изучено, несмотря на то, что многие регионы страны содержат высокие уровни радона Цель работы: Анализ литературы о возможных последствиях для здоровья, связанных с воздействием урана и продуктов его распада на население, проживающего в экологически неблагополучных регионах. Стратегия поиска: Поиск источников проводился в базе Web of Science, PubMed, с помощью специализированной поисковой системы Google Scholar и в электронной научной библиотеке CyberLeninka. Глубина поиска составила 20 лет. Использовались следующие ключевые запросы: уран, радон, злокачественные новообразования, радиоактивность, здоровье населения (MeSH Terms: uanus, uranium contamination, human exposure, health risk, radon, cancer incidence). Обзор литературы проводился в электронном и ручном режимах. Критерии включения: публикации на русском и английском языках; полнотекстовые эпидемиологические и клинические исследования. Критерии исключения: публикации с нечеткими выводами, повторно встречающиеся публикации, тезисы, статьи с платным доступом, газетные публикации. Всего было найдено источников 566 для итогого анализа были выбраны 57 статей. Результаты: Все эти исследования показывают, что облучение радоном и его дочерними продуктами может представлять значительный риск для здоровья населения. Облучение радоном является второй причиной рака легких и первой - среди никогда не куривших. В Казахстане есть районы с рядом факторов, ведущих к естественной и антропогенной повышенной радиоактивности, в том числе многочисленные участки с аномально повышенной естественной радиоактивностью, урановые месторождения, а также долгосрочная деятельность урановых рудников и горнодобывающих предприятий других полезных ископаемых, связанных с урановой минерализацией. Выводы: Таким образом, становится очевидным, что необходимо контролировать популяции людей, подвергшихся облучению, для оценки риска и предотвращения заболеваний. Поскольку эта тема очень актуальна для Республики Казахстан, необходимо провести полномасштабные исследования риска онкологических заболеваний у населения, проживающего в районах с повышенным уровнем урана., Relevance: Radioactive contamination is a significant factor affecting the environment and human health. Uranium and its decay products make a major contribution to human exposure to natural radiation sources. High levels of radon are observed in the Northern regions of Kazakhstan due to natural sources of radiation and long-term and large-scale uranium mining. The impact of radon on the population of Kazakhstan has been little studied, even though many regions of the country contain high levels of radon. The work aims: The analize of the literature data on possible health consequences associated with the uranium impact and its decay products on the population living in ecologically unfavorable regions. Search strategy: The search for sources was carried out in the Web of Science database, PubMed, using the specialized Google Scholar search engine and in the CyberLeninka electronic scientific library. The search depth was 20 years. The following keywords were used: uranium, radon, malignant neoplasms, radioactivity, public health (MeSH Terms: uranus, uranium contamination, human exposure, health risk, radon, cancer incident). The literature review was conducted in electronic and manual modes. Inclusion criteria: Publications in Russian and English; full-text epidemiological and clinical studies. Exclusion criteria: Publications with unclear conclusions, repeated publications, abstracts, articles with paid access, newspaper publications. A total of 566 sources were found, 57 articles were selected for the final analysis. Results: All these studies show that exposure to radon and radon progeny can pose a significant risk to public health. Radon exposure is the second cause of lung cancer and the first among those who have never smoked. There are areas in Kazakhstan with several factors leading to natural and anthropogenic increased radioactivity, including numerous areas with abnormally increased natural radioactivity, uranium deposits, as well as long-term activities of uranium mines and mining enterprises of other minerals associated with uranium mineralization. Conclusions: Thus, it becomes obvious that it is necessary to control populations of people exposed to radiation to assess the risk and prevent diseases. Since this topic is very relevant for the Republic of Kazakhstan, it is necessary to conduct full-scale studies of the risk of cancer in the population living in areas with elevated levels of uranium., Наука и здравоохранение, Выпуск 2 (24) 2022, Pages 175-182