Search

We zijn op een nieuw punt aanbeland in het debat over klimaatbeleid. Ooit ging het over de vraag of de aarde daadwerkelijk opwarmt door menselijk toedoen. Vervolgens ging het over de vraag wat daaraan te doen valt. Nu gaat het steeds vaker over de vraag wie de kosten van klimaatmaatregelen en van klimaatschade moet betalen. De protesten van de ‘gele hesjes’ in Frankrijk hebben laten zien hoe belangrijk het is dat de verdeling van zulke klimaatkosten als rechtvaardig gezien wordt. Als dat niet het geval is, dan kan het draagvlak voor klimaatbeleid afkalven. Hoe kunnen rechtvaardige verdelingen eruit zien? Dat analyseert de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (wrr) in dit rapport. De hoofdboodschap van dit rapport is dat er in klimaatbeleid stelselmatige aandacht moet zijn voor de rechtvaardigheid van verdelingen. Maatregelen dienen niet alleen beoordeeld te worden vanuit het perspectief van doelmatigheid en rechtmatigheid, maar ook vanuit het perspectief van rechtvaardigheid. Onze belangrijkste boodschap is daarom dat de mogelijke verdelingen van klimaatkosten al vooraf expliciet op tafel komen en worden doordacht. Dat helpt beleidsmakers om meer oog te krijgen voor mogelijke onbedoelde en ongewenste neveneffecten. Het leidt ook tot een meer afgewogen en transparanter politiek debat. En het zorgt ervoor dat het draagvlak voor klimaatbeleid op peil blijft. De wrr doet drie aanbevelingen hoe de overheid rechtvaardige verdelingen in het klimaatbeleid tot stand kan brengen: zorg voor (1) inhoudelijke verbreding, (2) procedurele verankering en (3) institutionele borging.

We zijn op een nieuw punt aanbeland in het debat over klimaatbeleid. Ooit ging het over de vraag of de aarde daadwerkelijk opwarmt door menselijk toedoen. Vervolgens ging het over de vraag wat daaraan te doen valt. Nu gaat het steeds vaker over de vraag wie de kosten van klimaatmaatregelen en van klimaatschade moet betalen. De protesten van de ‘gele hesjes’ in Frankrijk hebben laten zien hoe belangrijk het is dat de verdeling van zulke klimaatkosten als rechtvaardig gezien wordt. Als dat niet het geval is, dan kan het draagvlak voor klimaatbeleid afkalven. Hoe kunnen rechtvaardige verdelingen eruit zien? Dat analyseert de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (wrr) in dit rapport. De hoofdboodschap van dit rapport is dat er in klimaatbeleid stelselmatige aandacht moet zijn voor de rechtvaardigheid van verdelingen. Maatregelen dienen niet alleen beoordeeld te worden vanuit het perspectief van doelmatigheid en rechtmatigheid, maar ook vanuit het perspectief van rechtvaardigheid. Onze belangrijkste boodschap is daarom dat de mogelijke verdelingen van klimaatkosten al vooraf expliciet op tafel komen en worden doordacht. Dat helpt beleidsmakers om meer oog te krijgen voor mogelijke onbedoelde en ongewenste neveneffecten. Het leidt ook tot een meer afgewogen en transparanter politiek debat. En het zorgt ervoor dat het draagvlak voor klimaatbeleid op peil blijft. De wrr doet drie aanbevelingen hoe de overheid rechtvaardige verdelingen in het klimaatbeleid tot stand kan brengen: zorg voor (1) inhoudelijke verbreding, (2) procedurele verankering en (3) institutionele borging.

Bij een pandemie-uitbraak als COVID-19 moet de staat ingrijpen en maatregelen treffen om deze zoveel mogelijk in te dammen. Hierbij hoort een ingewikkelde afweging van conflicterende fundamentele grondrechten, belangen en gevolgen die er redelijkerwijze van verwacht kunnen worden. De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid overweegt vaccinatieplicht in scenario 4 en 5 (continue strijd en worst case) van de langetermijnstrategie van de overheid. Daarom is via juridisch-dogmatisch onderzoek van het geldende recht antwoord gezocht op de vraag: Is het juridisch mogelijk dat de Nederlandse overheid ‘verplichte vaccinatie’ tegen COVID-19 invoert als sprake is van scenario 4 en 5? Onderzocht is de infectieziektenbestrijding in Nederland, het Nederlandse vaccinatiebeleid tegen COVID-19, het juridisch kader voor vaccinatieplicht en in hoeverre het verplicht vaccineren tegen COVID-19 een noodzakelijke, proportionele en subsidiaire inbreuk is op de grondrechten tijdens scenario 4 en 5. Het antwoord is dat verplichte vaccinatie dan buitenproportioneel en niet-subsidiair is. Deze is niet bij wet voorzien en niet-noodzakelijk. Wel is het doel legitiem.

Sinds de jaren negentig wordt de Nederlandse politiek geteisterd door drie kwalen tegelijk: vluchtigheid van kiezers die geen vaste partijen meer kennen; verruwing in het gedrag van parlementariërs en kiezersgroepen; versplintering op het politieke toneel dankzij een sterk gegroeid aantal fracties in de Tweede en Eerste Kamer. Niet alleen verliezen oude volkspartijen stelselmatig aanhang, maar het gat dat zij laten vallen wordt opgevuld door een keur aan belangenpartijen en populistische groeperingen. Het wordt daardoor in beide Kamers van de Staten-Generaal steeds moeilijker regeringscoalities te vormen met steun van een stabiele parlementaire meerderheid. Vooral in de Tweede Kamer is daardoor een dynamiek ontstaan die ordelijk en doordacht werk aan wetgeving en controle op het regeringsbeleid steeds moeilijker maakt: de meeste fracties zijn te klein, wisselen te snel van samenstelling en vinden politiek theater belangrijker dan resultaat. Parlementair historicus Joop van den Berg analyseert deze drie verontrustende ontwikkelingen en stelt een aantal remedies voor.

Sinds de jaren negentig wordt de Nederlandse politiek geteisterd door drie kwalen tegelijk: vluchtigheid van kiezers die geen vaste partijen meer kennen; verruwing in het gedrag van parlementariërs en kiezersgroepen; versplintering op het politieke toneel dankzij een sterk gegroeid aantal fracties in de Tweede en Eerste Kamer.Niet alleen verliezen oude volkspartijen stelselmatig aanhang, maar het gat dat zij laten vallen wordt opgevuld door een keur aan belangenpartijen en populistische groeperingen. Het wordt daardoor in beide Kamers van de Staten-Generaal steeds moeilijker regeringscoalities te vormen met steun van een stabiele parlementaire meerderheid.Vooral in de Tweede Kamer is daardoor een dynamiek ontstaan die ordelijk en doordacht werk aan wetgeving en controle op het regeringsbeleid steeds moeilijker maakt: de meeste fracties zijn te klein, wisselen te snel van samenstelling en vinden politiek theater belangrijker dan resultaat.Parlementair historicus Joop van den Berg analyseert deze drie verontrustende ontwikkelingen en stelt een aantal remedies voor.

Sinds de jaren negentig wordt de Nederlandse politiek geteisterd door drie kwalen tegelijk: vluchtigheid van kiezers die geen vaste partijen meer kennen; verruwing in het gedrag van parlementariërs en kiezersgroepen; versplintering op het politieke toneel dankzij een sterk gegroeid aantal fracties in de Tweede en Eerste Kamer. Niet alleen verliezen oude volkspartijen stelselmatig aanhang, maar het gat dat zij laten vallen wordt opgevuld door een keur aan belangenpartijen en populistische groeperingen. Het wordt daardoor in beide Kamers van de Staten-Generaal steeds moeilijker regeringscoalities te vormen met steun van een stabiele parlementaire meerderheid. Vooral in de Tweede Kamer is daardoor een dynamiek ontstaan die ordelijk en doordacht werk aan wetgeving en controle op het regeringsbeleid steeds moeilijker maakt: de meeste fracties zijn te klein, wisselen te snel van samenstelling en vinden politiek theater belangrijker dan resultaat. Parlementair historicus Joop van den Berg analyseert deze drie verontrustende ontwikkelingen en stelt een aantal remedies voor.

Nederland is in de afgelopen decennia een migratiesamenlevinggeworden. Er komen migranten vanuit alle delen van de wereld. Sommigenblijven voor langere tijd, anderen verlaten na verloop van tijdons land weer. De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid(WRR) constateert dat de ‘vlottendheid’ en verscheidenheid in onzemigratiesamenleving sterk zijn toegenomen. Dat maakt het samenleveningewikkelder (WRR, 2020). Daarom behandelt dit boek eenselect aantal thema’s die blijk geven van een onlosmakelijk verbandtussen migratie en migratiegerelateerde diversiteit, en de sturingsdilemma’sdie daaruit voortkomen. Want migratie en diversiteitleiden tot een breed scala van vragen over grondrechten, participatie,burgerschap, noodopvang, huisvesting, onderwijs en arbeidsmarkt.Dit zijn complexe, sterk verweven vraagstukken, die zich niet beperkentot een enkele bestuurslaag, ruimtelijke schaal of maatschappelijkdomein en daarmee ook governance-uitdagingen opleveren.

Nederland is in de afgelopen decennia een migratiesamenlevinggeworden. Er komen migranten vanuit alle delen van de wereld. Sommigenblijven voor langere tijd, anderen verlaten na verloop van tijdons land weer. De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid(WRR) constateert dat de ‘vlottendheid’ en verscheidenheid in onzemigratiesamenleving sterk zijn toegenomen. Dat maakt het samenleveningewikkelder (WRR, 2020). Daarom behandelt dit boek eenselect aantal thema’s die blijk geven van een onlosmakelijk verbandtussen migratie en migratiegerelateerde diversiteit, en de sturingsdilemma’sdie daaruit voortkomen. Want migratie en diversiteitleiden tot een breed scala van vragen over grondrechten, participatie,burgerschap, noodopvang, huisvesting, onderwijs en arbeidsmarkt.Dit zijn complexe, sterk verweven vraagstukken, die zich niet beperkentot een enkele bestuurslaag, ruimtelijke schaal of maatschappelijkdomein en daarmee ook governance-uitdagingen opleveren.