Search

Ispuštanje otpadnih voda u površinske vode predstavlja globalni problem jer negativno utiče na kvalitet voda, vodene organizme i zdravlje ljudi. U Srbiji se prerađuje svega 5–10% otpadnih voda.1 U ovoj studiji praćen je uticaj otpadnih voda na nivo DNK oštećenja školjki (Sinanodonta woodiana L.) i riba (Cyprinus carpio L.). Oštećenja DNK u ćelijama hemolimfe i krvi praćeno je alkalnim komet testom (Single Cell Gel Electroforesis, SCGE), koji detektuje biomarkere izlaganja i mikronukleus testom, kojim se prate biomarkeri efekta. Kavezi sa organizmima koji su aklimatizovani u laboratorijskim uslovima su stavljeni na tri lokaliteta na Dunavu: uzvodno od Novog Sada, neposredno nizvodno od ispusta gradske kanalizacije i 7 km nizvodno od Novog Sada. Sa svakog lokaliteta je analizirano 5 jedinki školjki i 10 jedinki riba. a kontrolu su izabrane aklimatizovane jedinke koje nisu izlagane na lokalitetima. Rezultati komet testa pokazali su da je najviši nivo DNK oštećenja u odnosu na kontrolu uočen kod jedinki na mestu ispusta kanalizacije, što je u skladu sa dobijenim hemijskim analizama na ispitivanim lokalitetima.2,3 Za razliku od komet testa, rezultati mikronukleus testa nisu pokazali statistički značajnu razliku između kontrole i odabranih lokaliteta. Dobijeni rezultati ukazuju da su odabrani testovi pokazali različitu oseljivost, jer detektuju različite tipove biomarkera. Međutim, oba testa su ukazala na najviši nivo DNK oštećenja na lokalitetu koji je najizloženiji polutantima.

Karcinom grlića materice predstavlja veliki globalni problem, koji je sa 528000 novih slučajeva u 2012. godini predstavljao četvrti oblik maligniteta kod žena u svetu. U Centralnoj Srbiji karcinom grlića materice predstavlja treći oblik maligniteta kod žena. Invazivna forma ovog karcinoma razvija se postepeno kroz itraepitelijalne lezije niskog stepena (low-grade squamous intraepithelial lesion – LSIL) i lezije visokog stepena (high-grade squamous intraepithelial lesion – HSIL). Narušeni hromozomski integritet je karakteristika različitih patoloških stanja. Povećana hromozomska oštećenja, eksprimirana u vidu mikronukleusa (MN), potvrđena je u limfocitima periferne krvi osoba sa dijagnozom kancera. MN predstavljaju ekstranukleusna telašca unutar citoplazme ćelija, a nastaju od acentričnih fragmenata ili celih hromozoma. Prisustvo MN u citoplazmi se povezuje sa hromozomskim oštećenjima i u direktnoj je vezi sa nivoom hromozomskih oštećenja. Kancer je multifaktorijalna bolest i u etiologiji kancera navode se različiti faktori. Povećani rizik za razvoj kancera pripisuje se različitim životnim navikama. Pored egzogenih faktora, genetska osnova može imati ulogu u kancerogenezi. Nulti polimorfizmi dva gena iz GST (Glutathione-S- transferase) familije, GSTT1 i GSTM1 gena, često su analizirani kao potencijalni faktori rizika. Ciljevi ove doktorske disertacije bili su da se utvrdi nivo bazalnog oštećenja naslednog materijala u limfocitima periferne krvi pacijentkinja sa dijagnozom intracervikalnih lezija i zdravih žena kao i korelacija između genetičke nestabilnosti i zdravstvenog stanja, demografskih karakteristika, životnih navika, reproduktivne istorije; procena uticaja polimorfizma GSTT1 i GSTM1 gena u razvoju intracervikalnih lezija, pri čemu je analizom obuhvaćen pojedinačni efekat gena, efekat interakcije analiziranih gena i efekat interakcije gena sa životnim i demografskim karakteristikama. I na kraju, cilj je bio da se utvrdi postojanje korelacije između nivoa bazal, Cervical cancer is major global problem, and with 528000 new cases in 2012. it represented the fourth form of malignancy in women worldwide. In the region of central Serbia cervical cancer is the third form of malignancy in women. The invasive form of this cancer develops gradually ranging from low-grade squamous intraepithelial lesion - LSIL to high-grade squamous intraepithelial lesion – HSIL. Disturbed chromosomal integrity is the characteristic of various pathological conditions. Increased chromosomal damages expressed in the form of micronuclei (MN) have been confirmed in peripheral blood lymphocytes in persons diagnosed with cancer. MN represents extanuclear small bodies within the cytoplasm of cells and arises from acentric fragments or whole chromosomes. The presence of MN in the cytoplasm is associated with chromosomal defects and is directly related to the level of chromosomal damage. Cancer is a multifactorial disease with diverse factor etiology. Increased risk for cancer development is attributed to the different life style habits. In addition to exogenous factors, genetic background may play a role in carcinogenesis. Null polymorphisms of two genes from GST (Glutathione-S-transferase) family, GSTM1 and GSTT1 genes, are often analyzed as potential risk factors. The aims of this doctoral dissertation were to determine the level of basal damage of the genetic material in peripheral blood lymphocytes of patients with a diagnosis of intracervical lesions and healthy women, as well as the correlation between genetic instability and health status, demographic characteristics, lifestyle habits, reproductive history; assessment of the impact of polymorphism of GSTM1 and GSTT1 genes in the development of intracervical lesions, whereby analysis included the individual effect of genes, the interaction of genes and the effect of the gene interaction with life and demographic characteristics. In addition, the aim was to determine correlation between the level of bas