Search

Een koppel leghennen met een leeftijd van 72 weken, dat tot voor kort goed presteerde, liet ineens een voeropnameen productiedaling zien. Ook was er een lichte stijging in de uitval. Er werd besloten om enkele hennen voor pathologisch onderzoek naar GD te sturen.

Onlangs verscheen een wetenschappelijk artikel van onze pluimveedeskundigen, in samenwerking met practici, over een uitbraak van Salmonella Pullorum (SP) bij een koppel leghennen van 65 weken oud. De casus in het artikel betreft een koppel met klachten van verhoogde uitval. De eiproductie daalde in twee weken tijd met 5,7 procent. Opvallend was dat enkele dieren zenuwverschijnselen vertoonden, zoals een draainek en trillen.

Voor een goede indruk van de gezondheid van leghennen kan een sectie op een aantal hennen van belang zijn. Voor zekerheid over een ziekte of probleem is daarbij vaak wel aanvullend laboratoriumonderzoek nodig.

Leghennen lopen niet zomaar uit de stal naar buiten. Het zijn van oorsprong bosdieren die beschutting nodig hebben. Bomen of struiken in de uitloop zijn daarom nodig en kunnen een bijdrage leveren aan het verdienmodel. Alle kennis over het gebruik van de uitloop bij leghennen uit eigen en andermans onderzoek is op een rij gezet door onderzoeker Monique Bestman van het Louis Bolk Instituut. In 2022 promoveerde ze aan de UU op een studie naar het effect van de vrije uitloop op het dierenwelzijn.

Het rechtop vangen van leghennen en vleeskuikens lijkt enkele kleine voordelen te hebben voor het pluimvee. Althans bij het vangen van 5.000 dieren, zoals dat is gebeurd in het onderzoek dat ernaar is verricht door Femke Delanglez en een team van onderzoekers van het Vlaamse Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek.

Mycoplasma synoviae (Ms) komt voor bij kippen en kalkoenen. Subklinische infecties met Ms komen vaak voor. Er zijn ook Ms-stammen die op zichzelf ziekmakend zijn. Naast stammen die affiniteit hebben met het ademhalingsapparaat en subklinische infecties veroorzaken, zijn er ook stammen die voorkeur hebben voor gewrichten en de eileider (oviduct). Deze gewrichtsstammen kunnen leiden tot ontsteking van de gewrichten en pezen. Ze zijn met name zeer schadelijk voor de vleeskalkoenensector en veroorzaken economische schade.

Pluimveedierenarts Vera Bavinck is al vijf jaar bezig met de ontwikkeling van KipKompas. Via dit instrument kunnen pluimveehouders en andere erfbetreders dierenwelzijn bij leghennen meten door te kijken naar zaken als huisvesting, vogelmijt, voetzoollaessies, pikkerij en borstbeenbeschadigingen. Bavinck: 'Door te meten kun je gericht actie ondernemen.'

Voor de aanpak van wormen bij leghennen zijn maar twee werkzame stoffen beschikbaar, flubendazol en fenbendazole. Resistentie tegen de middelen is in de Verenigde Staten aangetoond en in Europa is er een verdenking van resistentie. Het risico op resistentie ligt dus op de loer. Er zijn heel wat alternatieve middelen op de markt om wormen aan te pakken. Drie van die middelen zijn perspectiefvol, stelt deskundige Maria Groot. Die zou je in het Praktijkonderzoek Wormbeheersing moeten onderzoeken.

De veldproef met vaccineren tegen vogelgriep bij leghennen in Nederland is vrijdag 15 september gestart. Er zijn 1.800 eendagskuikens gevaccineerd met de twee vaccins die zich in de laboratoriumproef hebben bewezen. Later krijgt een deel van de hennen nog een tweede vaccinatie.

Op 18 september 2023 is gestart met een proef voor het vaccineren van kuikens op twee pluimveehouderijen. De proef loopt tot 2025. Experts vragen zich af waarom dat zo lang moet duren.

Kijk je puur vanuit het welzijn van eendagskuikens, vleeskuikens, leghennen of ouderdieren, hoe moet de huisvesting er dan uitzien? Doel is knelpunten voor het dierenwelzijn en de diergezondheid op te lossen. Dat staat in Efsa-adviezen.

Eva Vos heeft in Loosdrecht een kleinschalige pluimveehouderij met tweehonderd hennen en honderd hanen. De eieren en het vlees gaat naar de aandeelhouders van haar onderneming. Voor huisvesting en voeding werkt ze samen met een groenteteler. De basis van het rantsoen van de kippen bestaat uit circulair pluimveevoer van Voerwaarts.

Thea van Niekerk, senior onderzoeker bij Wageningen Livestock Research, is gespecialiseerd in het welzijn van pluimvee en met name legpluimvee. In deze proef vergelijken we een voer waar geen VDE (verwerkt dierlijk eiwit) in zit met een voer waar een hoog percentage in zit. We kijken wat het effect is op het dier en dan kijk ik met name naar welzijn en gezondheid en het gedrag van het dier. Het onderzoek wordt uitgevoerd in proefstal Poultry Innovation Lab in Barneveld.

Minister Adema (LNV) informeert de Tweede Kamer over de voortgang van dierenwelzijnsonderwerpen.

Een kamerbrief van Piet Adema over de voortgang van een aantal dierenwelzijnsonderwerpen.

Op verzoek van Wakker Dier heeft Wageningen Environmental Research (WENR) opnieuw een overzicht gemaakt van de veehouderijstructuur in Nederland. Waar in voorgaande jaren regelmatig de focus lag op grootschalige veehouderijbedrijven, heeft WENR ervoor gekozen om de gehele sector in beeld te brengen, inclusief de kleinere locaties en bedrijven.

Het Proefbedrijf Pluimveehouderij en Pehestat voerden de afgelopen twee jaar het demonstratieproject Hele Snavels uit. Dit project, dat gefinancierd werd door het Vlaams Departement Landbouw en Visserij en eind mei afloopt, onderzoekt de impact van het weglaten van snavelbehandeling in de Vlaamse leghennensector. We kunnen al enkele opvallende resultaten delen.

Het wordt een van de grootste welzijnsproblemen bij leghennen genoemd: de borstbeenbreuk. Europese wetenschappers proberen al decennialang oorzaken en oplossingen in kaart te brengen, maar blijven met vragen zitten. Welk houderijsysteem zorgt voor het minste letsel? Hoe zorgt voeding voor het voorkomen van fracturen en wat is de rol van de fokkerij?

Een regelmatige monitoring van het aantal rode vogelmijten (bloedluizen) in de stal helpt bij het beslissen om al dan niet een behandeling te starten. Dat blijkt uit de ervaringen van tien pluimveehouders die deelnemen aan het demonstratieproject Miteprevent. Tijdig ingrijpen is essentieel voor een succesvolle bestrijding van rode vogelmijten.

Leghennenhouder Bertus Verbeek heeft met behulp van technologie de fijnstofemissie per dier met 30% gereduceerd. WUR-onderzoek Ingrid de Jong gaat met hem in gesprek. Welke technologieën gebruikt hij nog meer en wat levert dat op? Ook bespreken ze hoe technologie gebruikt zou kunnen worden om het welzijn van dieren te meten.

Het luidt het einde in van het decennialang vergassen van kuikenhaantjes: geslachtsbepaling in het broedei. Twee Nederlandse bedrijven lopen voorop en brengen de innovatieve technieken in de keten. Deel vier in een serie over ingrepen bij pluimvee.

Bij de overschakeling naar alternatieve huisvestingssystemen voor leghennen kozen veel pluimveehouders voor een volièresysteem. Een volièrehuisvesting kent nog enkele knelpunten. Om deze knelpunten in kaart te brengen en op zoek te gaan naar oplossingen, werken ILVO en het Proefbedrijf samen binnen het project Layerhouse, gesteund door de FOD Volksgezondheid. Binnen dit project onderzoeken we 5 knelpunten op commerciële bedrijven met een volièresysteem: borstbeenafwijkingen, sterfte, vedersleet, stofconcentraties in de stal en productieresultaten. Het Proefbedrijf volgt deze knelpunten op gedurende een legronde bij 13 commerciële bedrijven. In deze mededeling lichten we tussentijdse resultaten rond borstbeenafwijkingen bij leghennen toe.

Het merendeel van de hennen in Nederland wordt gehouden als scharrelhen. In 2019 werd 61% gehouden als scharrelhen, 21% vrije uitloop hen en 8% werd gehouden volgens de biologische regelgeving. Het aantal hennen gehouden in kooihuisvesting (verrijkte kooi of kolonie) neemt de gestaag af en het aandeel in 2019 was nog 10%.

In a so-called Brief of Requirements an overview of the needs of laying hens and the requirements that the animals pose on their living conditions are given. This report addresses the in-depth literature study and the instructions for use. In the BoR of the laying hen 2020 the conditions for positive welfare are included for the first time. The BoR is a design tool to acknowledge and include the animal as an actor in the design process. The overview of needs and the derived requirements for which a poultry system has to comply make it possible to design for good animal welfare, in addition, the conditions for positive welfare promote opportunities for the animals to have positive emotions and experiences., In dit rapport worden de behoeften van leghennen en de eisen die de dieren aan hun gehouden omgeving stellen weergegeven in een zogenoemde Programma van Eisen. Er wordt nadere uitleg gegeven over de achterliggende literatuurstudie en het gebruik van het PvE. Ook zijn er in het PvE van de leghen 2020 voor het eerst de condities en voorwaarden voor positief welzijn opgenomen. Het PvE is een ontwerptool die het mogelijk maakt om leghennen als actor mee te nemen in het ontwerpproces. Het overzicht van de behoeften en de daaraan gerelateerde eisen waar een pluimvee systeem aan moet voldoen maken het mogelijk om te ontwerpen voor een goed dierenwelzijn, de additionele voorwaarden voor positief welzijn promoten daarnaast ook mogelijkheden voor het hebben van positieve emoties en ervaringen.

In a simple and short-lasting pilot study it was determined whether laying hens prefer to dustbath in either small coconut fibres, grinded wheat straw, sawdust (fine) or peat moss. Peat moss has been included because it is a preferred dustbathing substrate for laying hens. The study was performed in two units on a commercial laying hen farm. In each unit, all four substrates were tested. Video recordings were made during the afternoon and analysed during four days. This pilot study indicated that an equal number of hens showed dustbathing in peat moss and coconut fibres, whereas grinded wheat straw and sawdust were hardly used for dustbathing., In een kortdurende pilotproef is onderzocht of leghennen een voorkeur vertonen om te stofbaden in kokosgruis, gemalen tarwestro, fijne houtvezels, of turf. Van turf is bekend dat het voldoet als stofbadsubstraat en daarom zijn de andere drie substraten hiermee vergeleken. De studie is uitgevoerd op een commercieel leghennenbedrijf waarin alle vier substraten tegelijkertijd in twee secties in het systeem werden aangeboden. Video opnames zijn gemaakt gedurende de middag, en geanalyseerd over een periode van vier dagen. Uit de eenvoudige pilotstudie bleek dat er evenveel leghennen stofbaden in kokosgruis en turf. Daarentegen werden gemalen tarwestro en fijne houtvezels nauwelijks gebruikt om in te stofbaden

A literature study and a brainstorm session with experts has been carried out to find signalling indicators to check if the climate in poultry houses for laying hens is on a level that welfare of the animals is not harmed. With the available knowledge a draft protocol has been made. It is unclear if this protocol will be distinctive enough to be able to detect problems. Thresholds, like for instance the number of birds with abnormal behaviour, are not available. It therefore is recommended to test and further develop this protocol under commercial circumstances., Op basis van literatuuronderzoek en een brainstormsessie met experts is gezocht naar signaalindicatoren om te controleren of het klimaat in leghennenstallen zodanig is dat het welzijn van de dieren niet geschaad is. Aan de hand van de beschikbare kennis is een concept protocol opgesteld. Niet duidelijk is of dit protocol onderscheidend genoeg zal zijn om daadwerkelijk problemen te kunnen vaststellen. Drempelwaardes, zoals bijvoorbeeld hoeveel dieren met afwijkend gedrag acceptabel zijn, zijn ook onbekend. Het verdient dan ook aanbeveling om het protocol nader in de praktijk uit te testen en zo mogelijk door te ontwikkelen.

Onderzoekers van de Universiteit voor Dierenartsen in Hannover (TiHo) onderzochten of met een dubbeldoelras het welzijn van kippen in de leghennenhouderij is te verbeteren. Hierover schreef Judith Waninge een artikel in De Pluimveehouderij.

De huidige scharrelsystemen voor leghennen vertonen pijnpunten op het vlak van dierenwelzijn en -gezondheid, impact op de omgeving en arbeidsomstandigheden voor de pluimveehouder. Het nieuwe Code 2+-systeem, dat momenteel op het Proefbedrijf Pluimveehouderij in Geel wordt uitgetest, integreert diverse innovaties. De doelstelling van het scharrelsysteem is dat het beter scoort dan de huidige systemen op het vlak van welzijn en gezondheid van dier én mens en op uitstoot van fijn stof en ammoniak. Bedoeling is nu het werkbaar en betaalbaar te maken voor elke leghennenhouder.

Het voeren van insecten aan leghennen is interessant als eiwitbron ter vervanging van soja. Bovendien blijkt dat het voeren van levende insecten ook het welzijn van de leghennen bevorderd. Dit is gebleken uit recent onderzoek uitgevoerd door Schothorst Feed Research in opdracht van Protix.

Societal concerns about the welfare of animals kept in intensive husbandry systems led to the introduction of alternative poultry husbandry systems. Systems offering outdoor access to chickens, are potentially better for chicken welfare, but keeping chickens in these systems is also associated with higher public health and food safety risks for certain hazards, such as Campylobacter contamination of broiler meat, avian influenza introduction, and increased dioxin levels in eggs. Insight into the views of key stakeholder groups – citizens, poultry farmers and poultry veterinarians – concerning poultry husbandry systems may help to develop systems that can count on societal support. The objective of this thesis was to study stakeholders’ views on the conflict between chicken welfare and public health and food safety risks and relevant moral arguments and convictions. The first part of this thesis is based on an online questionnaire, which was filled out by representatives of citizens (n = 2259), poultry farmers (n = 100) and poultry veterinarians (n = 41). The results show that most citizens perceived a system that offers to laying hens outdoor access as the preferred system, while the majority of poultry farmers and poultry veterinarians perceived an indoor system as the preferred husbandry system for keeping hens. Compared to poultry farmers and poultry veterinarians, citizens perceived the issues ‘natural needs of hens’ and ‘environmentally friendly’ as more important, and the issues ‘hen health’, ‘farmer income’ and ‘hens lay many eggs’ as less important.Citizens perceived hen welfare in organic husbandry systems as being the highest of the four husbandry systems, while farmers and veterinarians perceived hen welfare in indoor non-cage systems as the highest. Differences between the welfare scores could be explained by different perceptions of hen welfare aspects, knowledge regarding hen behaviour and socio-demographic characteristics. With regard to risk percepti

The poultry red mite is the most common ectoparasite in poultry, causing damage worldwide, both financially as well as in terms of animal welfare and health. This report presents (in Dutch) current insights in the red mite itself, its functioning and behaviour, the influence of biotic an abiotic factors determining survival and reproduction of the mite, as well as the financial losses incurred by poultry red mite populations in a laying hen house. Next, both preventive and curative measures are described, as well as ways to suppress populations. Finally, the needs of the poultry red mite itself, and the specific requirements for living and survival of (a population of) mites are elaborated. These needs and requirements can be used to develop strategies to prevent their growth., Vogelmijt is de meest voorkomende ectoparasiet bij pluimvee die wereldwijd voor verliezen zorgt, zowel in financieel opzicht als voor het welzijn en de gezondheid van de hen. Dit rapport geeft inzichten in de vogelmijt zelf, het functioneren van de vogelmijt, de invloed van biotische en a-biotische factoren op de overleving en voortplanting van de vogelmijt en de financiële schade als gevolg van een vogelmijtpopulatie in een legpluimveestal. Daarnaast wordt er ingegaan op preventieve maatregelen, curatieve middelen en methoden en populatie-onderdrukkende-maatregelen. Als laatste worden de behoeften van de vogelmijt en de specifieke eisen voor het (over)leven van de vogelmijt zelf en de vogelmijtpopulatie besproken. Deze behoeften en eisen geven handvatten om vogelmijten(populaties) te belemmeren in de groei.

Companies in the UK egg sector have to comply with EU legislation on animal welfare, food safety and environmental protection. Whereas the legislation aims to guarantee a comprehensive high quality production, it also confronts the sector with additional costs. Countries outside the UK and the EU do not have the same extensive legislation. This report presents the results of a study on the competitiveness of the UK egg sector. The production costs for eggs and egg products are calculated for the UK and several EU and non-EU countries. Different scenarios are outlined to illustrate the impact of changes in import levies and exchange rates.

Companies in the European Union egg sector have to comply with European legislation on animal welfare, food safety and environmental protection. Whereas the legislation aims to guarantee a high quality poultry production, it also confronts the sector with extra costs. Countries outside the EU do not have the same extensive legislation. This report presents the results of a study on the competitiveness of the EU egg sector. The production costs for eggs and egg products are calculated for several EU and non-EU countries. Different scenarios are outlined to illustrate the impact of changes in import levies and exchange rates.

Animal: welfare regulations and practices in 7 (potential) trade-agreement partners of the EU: Mexico, Chile, Indonesia, Australia, New Zealand, Turkey and the Philippines, with a focus on laying hens, broilers and pigs., Dieren: welzijnsregelgeving en praktijken in 7 potentiële handelspartners van de EU: Mexico, Chili, Indonesië, Australië, Nieuw-Zeeland, Turkije en de Filipijnen, met nadruk op leghennen, vleeskuikens en varkens.

De 20-jarige Maureen Van Ginhoven houdt sinds kort 54.000 vrije uitloop hennen op het familiebedrijf in het Vlaamse Ravels. Bij de dagelijkse werkzaamheden krijgt ze hulp van verstandelijk gehandicapten. „Met kippen en een zorgboerderij komen mijn beide passies samen. Bovendien passen vrije-uitloophennen perfect naast ons akkerbouwbedrijf”, stelt Van Ginhoven.

In 2017 legden de Belgische legkippen ongeveer 2,3 miljard eieren. Hier lees je in het kort hoe die kippen leven en wat er met al die eieren gebeurt.

Zo’n 40 miljoen eendagskuikens worden er in Nederland jaarlijks gedood. Alternatieven zijn er, maar niet één die de overtuigende steun krijgt van de bevolking, blijkt uit een enquête van de leerstoelgroepen Adaptatiefysiologie en Filosofie. De techniek waar de overheid in investeert, geniet opvallend genoeg de minste populariteit.

De stalboekjes zijn oorspronkelijk gemaakt voor de biologische veehouderij (versies 2009 en 2011) in het kader van onderzoek voor Biokennis. Deze uitgave is in 2014 en 2015 aangevuld met nieuwe middelen en inzichten en aangepast voor toepassing in de gangbare pluimveehouderij. Dit betekent o.a. dat een hoofdstuk over vleeskuikens is toegevoegd en het leghennen stuk is uitgebreid. Het streven om het gebruik van antibiotica terug te dringen vraagt om een ander management. Goede voeding, huisvesting en hygiëne zijn hierbij belangrijk. In dit boekje worden aanwijzingen gegeven om met natuurlijke middelen de gezondheid van de dieren te bevorderen en zo ziektes te voorkomen. Tevens kunnen middelen worden ingezet om de ernst van de ziekte te reduceren. Doel is tevens om de dierenartsen te informeren over de mogelijkheden van natuurproducten en de wetenschappelijke onderbouwing hiervan inzichtelijk te maken.

Pest and diseases in agricultural systems reduce the yield and quality of available food and feed worldwide. To meet the global growing demand for these products, losses should be reduced, preferably in a sustainable way. Integrated Pest Management (IPM) is a sustainable method that aims to minimize economic losses due to pests and diseases. IPM is generally based on eight steps: 1) prevention, 2) monitoring, 3) Decision‐making based on monitoring and thresholds, 4) use of non‐chemical methods, 5) pesticide selection, 6) reduced pesticide use, 7) anti‐resistance strategies, and 8) evaluation. With these steps, it is possible to prevent and control pests and diseases whilst deploying pesticides only as a last resort, thus reducing issues with pesticide contamination and resistance. Implementation of IPM by farmers increases when it is clear that it is compatible with existing farm processes and that it results in benefits for them. Successful IPM is most commonly applied against pests and diseases in crop production. When comparing the number of research articles on IPM in crop production with the number of research articles on IPM in animal production, it becomes clear that a paucity of scientific papers have been published on the latter. In laying hen facilities, for example, the application of all but basic IPM is still rare, even though the benefits of IPM have been described for poultry pests and disease vectors. In laying hen facilities Dermanyssus gallinae (PRM=poultry red mite), an hematophagous parasite, is common in many parts of the world. This mite is hard to control and negatively affects hen health, ‐welfare and farm economics, with estimated costs of infestation reaching 130 million euro per year in Europe. Currently, implementation of IPM for D. gallinae in laying hen facilities is limited to some combination of cleaning between flocks, limited preventive measures, and application of chemically or physically acting products. Implementation of more adv

Host-seeking is an important component of mosquito vectorial capacity on which the success of the other behavioural determinants depends. Blood-seeking mosquitoes are mainly guided by chemical cues released by their blood hosts. This thesis describes results of a study that determined the effect of microorganisms – host skin bacteria as well as malaria parasites – on host-seeking behaviour of female Anopheles gambiae sensu stricto and An. arabiensis in Homabay county, western Kenya. Semi-field and field experiments were conducted to determine the response of mosquitoes with different host preference to synthetic and natural odour blends from three vertebrate hosts, a human, a cow and a chicken. Screen house experiments were conducted to test whether specific skin bacteria or a mix of skin bacterial volatiles from the three vertebrate hosts mediate mosquito response. A review chapter in this thesis discusses how malaria parasites can manipulate human hosts to enhance their own transmission, by making the hosts more attractive to mosquitoes. Another experiment, using a dual-choice olfactometer, determined whether infection with malaria parasites increases human attractiveness to malaria mosquitoes, and whether the attractiveness of infected humans is Plasmodium falciparum-stage specific. Here, the same children participated in the study during infection with malaria parasites and after treatment with antimalarial drugs, artemisinin lumefantrine. Cage assays were further used to test mechanisms of attractiveness of P. falciparum-infected individuals using body odours or skin bacterial volatiles collected from the children at the two time points. Overall results show that skin bacterial volatiles play an important role in guiding mosquitoes with different host preferences to their specific host. For An. gambiae s.s., high (microscopic) densities of P. falciparum gametocytes (and not parasite-free, submicroscopic gametocytes or asexual stages of Plasmodium parasites) res

Staatssecretaris Van Dam (EZ) informeert de Tweede Kamer over de stand van zaken en de maatregelen rond vogelgriep.

Vleeskuikens die overdag kunnen scharrelen in een wilgenbosje zijn lekkerder en sappiger dan kippen die op stal blijven. Dat concludeert een team van Vlaamse en Wageningse onderzoekers.

Scharrel, vrije-uitloop en biologisch staan aan de vooravond van een doorbraak in Spanje. Op dit moment verblijft 92 procent van de Spaanse leghennen nog in verrijkte kooien, maar dit kan over een paar jaar heel anders zijn. „Met vrije-uitloopeieren willen we exportaandeel op de Noordwest-Europese markt terugwinnen”, zegt leghennenhoudster Sandra García Carmona.

Kies bij nieuwbouw voor vrije-uitloop of biologisch en niet voor scharrel- of kooihuisvesting. Het rendement met biologische of vrije-uitloophennen is namelijk veel hoger. Dat is het advies van eierhandelaren aan leghennenhouders. Eierhandelaren zijn namelijk somber over de rendementen met scharrelhennen in Nederland op de lange termijn.

The AGFORWARD research project (January 2014-December 2017), funded by the European Commission, is promoting agroforestry practices in Europe that will advance sustainable rural development. The project has four objectives: 1. to understand the context and extent of agroforestry in Europe, 2. to identify, develop and field-test innovations (through participatory research) to improve the benefits and viability of agroforestry systems in Europe, 3. to evaluate innovative agroforestry designs and practices at a field-, farm- and landscape scale, and 4. to promote the wider adoption of appropriate agroforestry systems in Europe through policy development and dissemination. This report contributes to Objective 2 in that it focuses on the field-testing of an innovation within the “agroforestry for livestock systems” participative research and development network. This report contributes to Deliverable 5.14: Lessons learned from innovations in agroforestry systems.

This report summarizes the results of measurements performed in the framework of the programmatic Approach nitrogen (PAS) to determine the effect of removing litter from livestock housing of laying hens (to maintain a thin layer of litter in the animal building) on the emission of ammonia, fine dust, odour and greenhouse gases (methane, nitrous oxide). Removing the litter led to significantly lower emissions of NH3 and PM10 (on average 20-22% lower emissions). Although in seven of all nine measurements removing the litter resulted in lower odour emissions (~25% emission reduction), no significant effect was found of removing the litter on odour removal. For CH4 and N2O, removing litter did not result in significantly lower emissions. When a thin litter layer (less than 2-3 cm) can be maintained, a reduction of 25-35% in NH3 and PM10 emissions may be achieved., In dit rapport worden de resultaten gerapporteerd van de metingen die in het kader van de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) zijn uitgevoerd om het effect van het verwijderen van strooisel (om een dunne strooisel-laag in de stal te realiseren) op de emissie van ammoniak, fijnstof, geur en overige broeikasgassen (methaan, lachgas) bij het huisvesten van leghennen te bepalen. Het verwijderen van strooisel in de stal leidde tot significant lagere NH3 en PM10-emissies (gemiddeld 20-22% lager). Hoewel in zeven van de negen metingen strooiselverwijdering tot minder geur leidde (~25% emissiereductie), was er geen significant aantoonbaar geurverwijderingseffect . Voor CH4 en N2O werd geen significant effect in emissies geconstateerd door het verwijderen van strooisel. Door een dunne strooisel-laag (kleiner dan 2-3 cm) te realiseren zou een NH3- en PM10-emissiereductie van 25-35% kunnen worden bereikt.

Committed by the Dutch poultry sector research is carried out concerning acting perspective for prevention of AI-introduction on poultry farms, based on existing knowledge. The findings are shown in two parts: part I with practical advices for poultry farmers, and part II with its underpinning with a summary of existing knowledge of risk factors, preventive measures, early detection and possibilities for promoting desired (preventive) behaviour., Op verzoek van de pluimveesector is onderzoek uitgevoerd naar handelingsperspectief voor preventie van AI-insleep op legpluimveebedrijven, op basis van bestaande kennis. De bevindingen zijn in twee delen weergegeven: deel I met concrete adviezen voor pluimveehouders, en in deel II de onderbouwing met een samenvatting van bestaande kennis op het gebied van risicofactoren, preventieve maatregelen, vroegdetectie en mogelijkheden voor bevorderen van gewenst (preventief) gedrag.